Autyzm u dzieci - pierwsze objawy. Jak rozpoznać symptomy ASD?

Jako rodzic chcesz dla swojego dziecka wszystkiego, co najlepsze. Obserwujesz jego rozwój, cieszysz się z każdego nowego osiągnięcia i troszczysz się o jego przyszłość. Czasami jednak możesz zauważyć zachowania, które wydają się nietypowe lub niepokojące. Jednym z obszarów, który budzi coraz więcej pytań wśród rodziców, jest autyzm i jego wczesne objawy. W tym obszernym artykule przedstawimy wszystko, co powinieneś wiedzieć o pierwszych symptomach autyzmu u dzieci.

Czym jest autyzm i jak często występuje?

Autyzm (ASD – Autism Spectrum Disorder) to złożone zaburzenie neurorozwojowe, które wpływa na sposób postrzegania świata oraz interakcji z otoczeniem. Dzieci w spektrum mogą mieć trudności w komunikacji, nawiązywaniu relacji i przetwarzaniu bodźców sensorycznych. Według najnowszych badań autyzm dotyka około 1 na 100 dzieci.

Dlaczego mówimy o "spektrum" autyzmu?

Określenie "spektrum" nie jest przypadkowe — pokazuje, że autyzm może przejawiać się na wiele różnych sposobów i z różnym nasileniem. To tak, jakbyśmy mieli do czynienia z tęczą różnorodnych zachowań i objawów, gdzie każde dziecko może prezentować inny ich zestaw. Niektóre dzieci mogą mieć tylko niewielkie trudności w pewnych obszarach, podczas gdy inne potrzebują znacznego wsparcia w codziennym funkcjonowaniu.

Kluczowe obszary wpływu autyzmu:

Autyzm wpływa na różne aspekty funkcjonowania dziecka, kształtując jego sposób postrzegania świata, komunikacji i relacji z innymi.

1. Postrzeganie świata:

• Odmienne przetwarzanie bodźców sensorycznych 

• Wzmożona wrażliwość na dźwięki, światło czy dotyk 

• Nietypowe rozumienie sytuacji społecznych 

• Specyficzny sposób organizacji informacji

2. Komunikacja:

• Opóźniony lub nietypowy rozwój mowy 

• Trudności w rozumieniu gestów i mimiki 

• Problemy z wyrażaniem potrzeb 

• Nietypowy sposób prowadzenia rozmowy

3. Relacje społeczne:

• Trudności w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami 

• Inne rozumienie zasad społecznych 

• Problemy z odczytywaniem emocji innych osób 

• Specyficzny sposób okazywania uczuć

Każde dziecko w spektrum autyzmu jest inne – dlatego tak ważne jest indywidualne podejście i dostosowanie wsparcia do jego unikalnych potrzeb.

Pierwsze oznaki autyzmu u niemowląt (0-12 miesięcy)

Wczesne rozpoznanie objawów autyzmu ma kluczowe znaczenie dla rozwoju dziecka. Jest to możliwe dzięki temu, że mózg małego człowieka w pierwszych latach życia charakteryzuje się niezwykłą plastycznością — oznacza to, że pod wpływem odpowiednich oddziaływań terapeutycznych może tworzyć nowe połączenia nerwowe i adaptować się do wyzwań.

Okres 0-6 miesięcy

W pierwszym półroczu życia dziecka możemy zaobserwować następujące sygnały ostrzegawcze:

1. Nietypowy kontakt wzrokowy:

• Dziecko unika patrzenia w oczy lub robi to bardzo krótko

• Podczas karmienia nie patrzy na twarz mamy

• Wzrok wydaje się "przenikający" lub "nieobecny"

• Nie śledzi wzrokiem poruszających się obiektów

• Może patrzeć na twarze jak na zwykłe przedmioty, bez szczególnego zainteresowania

2. Zaburzenia w obszarze emocji i mimiki:

• Brak "uśmiechu społecznego" (który powinien pojawić się około 2-3 miesiąca życia)

• Twarz dziecka wydaje się mało ekspresyjna

• Trudno odczytać emocje dziecka

• Nie odpowiada uśmiechem na uśmiech rodzica

• Może wydawać się stale "obojętne" lub przeciwnie - stale uśmiechnięte, niezależnie od sytuacji

3. Reakcje na bodźce społeczne:

• Ograniczona reakcja na głos bliskich – dziecko może nie reagować na wołanie, nawet przez rodziców 

• Nietypowe reakcje na dźwięki – może być nadwrażliwe na niektóre dźwięki lub ignorować bodźce z otoczenia 

• Większe zainteresowanie dźwiękami mechanicznymi – np. odgłosem pralki czy wentylatora zamiast ludzkiej mowy 

• Brak reakcji na próby nawiązania kontaktu – nie odpowiada na uśmiech, nie odwzajemnia spojrzenia 

• Niechęć do bliskości fizycznej – może nie lubić być brane na ręce czy przytulane

Okres 6-12 miesięcy

Ten okres jest szczególnie ważny w kontekście rozwoju społecznego i komunikacyjnego dziecka. Oto, na co należy zwrócić uwagę:

1. Komunikacja:

• Brak lub ograniczone gaworzenie

• Jeśli dziecko gaworzy, dźwięki mogą być monotonne i pozbawione melodii

• Nie naśladuje dźwięków wydawanych przez rodziców

• Może nie reagować na własne imię

• Brak prób komunikowania swoich potrzeb w sposób niewerbalny

2. Wspólna uwaga i interakcje:

• Nie podąża wzrokiem za wskazywanym przedmiotem

• Nie pokazuje palcem interesujących go rzeczy

• Nie przynosi zabawek, aby się nimi pochwalić

• Może używać ręki rodzica jako "narzędzia" do sięgania po przedmioty

• Brak lub ograniczone zabawy typu "a kuku"

3. Zachowania społeczne:

• Może nie wykazywać lęku przed obcymi (około 8-9 miesiąca)

• Nie wyciąga rączek, gdy rodzic chce je wziąć na ręce

• Może nie przytulać się spontanicznie

• Brak naśladowania prostych gestów (np. "pa pa")

• Może nie reagować na emocje innych osób

4. Specyficzne wzorce zachowań:

• Może wykazywać szczególne zainteresowanie światłem lub ruchomymi przedmiotami

• Długotrwałe wpatrywanie się w jeden punkt lub przedmiot

• Może preferować samotną zabawę

• Nietypowe układanie zabawek (np. w równe rzędy)

• Może wykazywać pierwsze stereotypie ruchowe

Objawy autyzmu u dzieci w wieku 1-3 lat

Ten okres rozwojowy jest szczególnie istotny w kontekście diagnozy autyzmu, ponieważ wiele charakterystycznych objawów staje się wyraźnie widocznych. Rodzice często w tym czasie zaczynają intensywniej poszukiwać odpowiedzi na pytanie, czy rozwój ich dziecka przebiega prawidłowo. Przyjrzyjmy się szczegółowo poszczególnym obszarom, które mogą budzić niepokój.

Zaburzenia komunikacji

W tym okresie różnice w rozwoju komunikacji między dziećmi z autyzmem a ich rówieśnikami stają się coraz bardziej widoczne. Warto przyjrzeć się temu obszarowi szczególnie uważnie, ponieważ sposób komunikowania się dziecka może być jednym z pierwszych sygnałów ostrzegawczych.

1. Rozwój mowy:

• Całkowity brak mowy lub znaczne opóźnienie jej rozwoju

• Charakterystyczna jest utrata wcześniej nabytych umiejętności językowych (regres) - dziecko przestaje używać słów, które wcześniej wypowiadało

• Występowanie echolalii bezpośredniej (natychmiastowe powtarzanie usłyszanych słów)

• Echolalia odroczona (powtarzanie fragmentów filmów, reklam, często w nieadekwatnych sytuacjach)

• Nietypowa intonacja - głos może być monotonny lub mechaniczny

• Mówienie o sobie w trzeciej osobie (np. "Jaś chce pić" zamiast "ja chcę pić")

• Trudności z używaniem i rozumieniem zaimków osobowych

Co ważne, nawet jeśli dziecko posiada bogaty zasób słów, może mieć problem z ich funkcjonalnym wykorzystaniem. Może znać i wypowiadać skomplikowane słowa związane z jego szczególnymi zainteresowaniami, ale nie potrafić poprosić o podstawowe rzeczy czy wyrazić swoich potrzeb.

2. Rozumienie mowy:

• Znaczące trudności ze zrozumieniem prostych poleceń

• Dosłowne rozumienie wypowiedzi (problemy ze zrozumieniem żartów, przenośni, ironii)

• Trudności z rozumieniem gestów i mimiki towarzyszących wypowiedziom

• Brak reakcji na komunikaty niewerbalne

• Problemy z rozumieniem kontekstu sytuacyjnego

• Może sprawiać wrażenie, jakby "żyło we własnym świecie"

• Trudności w rozumieniu pytań i udzielaniu adekwatnych odpowiedzi

3. Komunikacja niewerbalna:

• Ograniczone wykorzystanie gestów w komunikacji

• Brak wskazywania palcem interesujących przedmiotów czy zjawisk

• Trudności w wyrażaniu potrzeb w sposób niewerbalny

• Nieadekwatna mimika do sytuacji lub jej całkowity brak

• Używanie ręki dorosłego jako narzędzia do osiągnięcia celu

• Brak naśladowania gestów i ekspresji innych osób

• Trudności w przekazywaniu emocji poprzez mimikę i gesty

Warto zwrócić uwagę na to, że dziecko z autyzmem może mieć własny, specyficzny sposób komunikowania się z otoczeniem. Może to być system gestów zrozumiałych tylko dla najbliższych lub nietypowe sposoby wyrażania potrzeb. Na przykład, zamiast poprosić o picie, może przynosić pusty kubek lub prowadzić rodzica do lodówki.

Trudności w relacjach społecznych

W wieku 1-3 lat różnice w rozwoju społecznym stają się coraz bardziej widoczne. Jest to okres, gdy dzieci typowo rozwijające się aktywnie poszukują kontaktu z innymi i uczą się podstawowych umiejętności społecznych. U dzieci z autyzmem ten obszar rozwoju przedstawia się zupełnie inaczej.

1. Interakcje z rówieśnikami:

To, co szczególnie niepokoi rodziców, to sposób, w jaki ich dziecko funkcjonuje w grupie rówieśniczej. Możemy zaobserwować:

• Brak spontanicznego zainteresowania innymi dziećmi

• Trudności w nawiązywaniu kontaktów — dziecko może sprawiać wrażenie, jakby nie wiedziało "jak" bawić się z innymi

• Wyraźne preferowanie samotnej zabawy, nawet gdy inne dzieci są w pobliżu

• Nieumiejętność włączania się do zabaw grupowych

• Brak rozumienia niepisanych zasad społecznych

• Trudności w dzieleniu się zabawkami

• Może nie reagować, gdy inne dzieci płaczą lub się śmieją

Warto zauważyć, że dziecko z autyzmem może być zainteresowane obecnością innych dzieci, ale nie potrafi nawiązać z nimi właściwej interakcji. Może na przykład obserwować je z boku lub naśladować ich zachowanie z opóźnieniem.

2. Specyfika zabawy:

Sposób, w jaki dziecko się bawi, może być jednym z najbardziej charakterystycznych wskaźników autyzmu. Obserwujemy:

• Brak lub ograniczona zabawa "na niby" (udawana)

• Nietypowy sposób wykorzystania zabawek (np. układanie ich w rzędy zamiast funkcjonalnej zabawy)

• Koncentracja na pojedynczych elementach zabawek (np. kręcenie kółkiem samochodzika)

• Uporczywe układanie przedmiotów w określony sposób

• Trudności w zabawie symbolicznej (np. udawanie, że klocek jest telefonem)

• Powtarzalne schematy zabaw

• Brak kreatywności w zabawie

Przykładowo, dziecko może godzinami układać samochodziki w idealnie równym rzędzie, ale nie będzie udawać, że jedzie nimi do sklepu czy parkuje je w garażu.

3. Reakcje emocjonalne:

Ten obszar często budzi szczególny niepokój rodziców, ponieważ dotyczy fundamentalnych aspektów relacji z dzieckiem:

• Znaczące trudności w rozpoznawaniu emocji innych osób

• Nieadekwatne reakcje emocjonalne do sytuacji

• Problemy z wyrażaniem własnych emocji w zrozumiały sposób

• Nagłe wybuchy złości lub śmiechu bez widocznej przyczyny

• Brak lub ograniczona zdolność do empatii

• Trudności w regulacji własnych emocji

• Może nie szukać pocieszenia, gdy jest smutne lub zranione

Ważne jest zrozumienie, że dziecko z autyzmem odczuwa emocje, ale może mieć problem z ich wyrażaniem i rozumieniem u innych. To tak, jakby mówiło innym "językiem emocjonalnym" niż większość ludzi.

4. Przywiązanie i bliskość:

W tym obszarze możemy zaobserwować:

• Nietypowy sposób okazywania przywiązania

• Może nie odpowiadać na przytulanie lub robić to mechanicznie

• Trudności w dostosowywaniu się do zmian opiekuna

• Może nie wykazywać tęsknoty za rodzicami podczas rozstania

• Specyficzny sposób szukania bliskości (np. tylko w określonych sytuacjach)

• Może preferować kontakt fizyczny na własnych warunkach

Charakterystyczne zachowania i wzorce aktywności

W wieku 1-3 lat u dzieci z autyzmem możemy zaobserwować szereg charakterystycznych zachowań, które wyraźnie odróżniają je od rówieśników. Te wzorce zachowań często są źródłem największego niepokoju rodziców i najbliższego otoczenia.

1. Stereotypie ruchowe:

Stereotypie są jednym z najbardziej charakterystycznych objawów autyzmu. Są to powtarzalne, rytmiczne ruchy, które dziecko wykonuje bez wyraźnego celu:

• Trzepotanie rękami (flapping) - szczególnie widoczne w momentach podekscytowania

• Kołysanie się do przodu i do tyłu

• Chodzenie na palcach

• Kręcenie się wokół własnej osi

• Powtarzalne ruchy palców przed oczami

• Specyficzne układanie dłoni

• Podskakiwanie w miejscu

Te zachowania często nasilają się w sytuacjach stresu, podekscytowania lub gdy dziecko jest zmęczone. Mogą też pełnić funkcję uspokajającą lub stanowić formę autostymulacji.

2. Przywiązanie do rutyny:

Niektóre dzieci z autyzmem wykazują silną potrzebę niezmienności w swoim otoczeniu i codziennych czynnościach:

• Sztywne trzymanie się określonych schematów dnia

• Trudności z adaptacją do najmniejszych zmian w rutynie

• Specyficzne rytuały przy wykonywaniu codziennych czynności

• Silne reakcje emocjonalne na zmiany w otoczeniu

• Przywiązanie do konkretnych przedmiotów

• Określona kolejność wykonywania czynności

• Trudności z przerwaniem rozpoczętej aktywności

Przykładowo, dziecko może reagować silnym niepokojem, gdy zmieni się trasa do przedszkola lub gdy ulubiony kubeczek zostanie zastąpiony innym.

3. Szczególna wrażliwość sensoryczna:

Dzieci ze spektrum autyzmu często wykazują nietypowe reakcje na bodźce zmysłowe:

Nadwrażliwość:

• Zatykanie uszu w reakcji na określone dźwięki

• Unikanie jasnego światła

• Niechęć do dotykania niektórych faktur

• Reagowanie paniką na określone zapachy

• Wybredność w jedzeniu związana z konsystencją potraw

Obniżona wrażliwość:

• Brak reakcji na ból

• Brak reakcji na wysoką lub niską temperaturę

• Wkładanie przedmiotów do ust

• Fascynacja określonymi bodźcami (np. światłem, ruchem)

• Poszukiwanie mocnych wrażeń sensorycznych

4. Szczególne zainteresowania:

U dzieci z autyzmem możemy obserwować:

• Intensywne zainteresowanie wybranymi tematami lub przedmiotami

• Niezwykłą pamięć do szczegółów w obszarze zainteresowań

• Powtarzanie tych samych aktywności

• Kolekcjonowanie określonych przedmiotów

• Fascynację nietypowymi aspektami zabawek (np. etykietkami)

• Uporczywe powracanie do wybranego tematu

• Trudności z przełączeniem uwagi na inne aktywności

Na przykład, dziecko może wykazywać niezwykłe zainteresowanie numerami autobusów, znać wszystkie trasy i rozkłady jazdy, ale nie interesować się samą jazdą autobusem czy kontaktem z innymi pasażerami.

Kiedy i jak zgłosić się po pomoc?

Jednym z najtrudniejszych momentów dla rodziców jest podjęcie decyzji o konsultacji ze specjalistą. Wiele osób wstrzymuje się z tym krokiem, mając nadzieję, że niepokojące objawy "same przejdą" lub że dziecko "z tego wyrośnie". Warto jednak pamiętać, że wczesna interwencja ma kluczowe znaczenie dla rozwoju dziecka.

Bezwzględne wskazania do konsultacji

1. W pierwszym roku życia:

• Brak gaworzenia lub bardzo ograniczone wokalizacje

• Nieobecność gestów społecznych (jak machanie "pa pa")

• Brak reakcji na własne imię mimo prawidłowego słuchu

• Brak współdzielenia uwagi z opiekunem

• Wyraźne unikanie kontaktu wzrokowego

• Brak uśmiechu społecznego

2. W drugim roku życia:

• Brak pojedynczych słów do 16 miesiąca życia

• Brak prostych zdań dwuwyrazowych do 24 miesiąca

• Utrata wcześniej nabytych umiejętności językowych

• Brak zabawy "na niby"

• Wyraźne stereotypie ruchowe

• Silne przywiązanie do rutyny i nietypowych przedmiotów

3. W trzecim roku życia:

• Ograniczony zasób słów

• Brak zdań wielowyrazowych

• Echolalia jako główna forma komunikacji

• Wyraźne trudności w kontaktach z rówieśnikami

• Brak zainteresowania zabawą z innymi dziećmi

• Nasilone zachowania stereotypowe

Proces diagnostyczny – od czego zacząć?

Diagnoza autyzmu to ważny krok na drodze do zrozumienia potrzeb Twojego dziecka i zapewnienia mu odpowiedniego wsparcia. Dla wielu rodziców sama myśl o rozpoczęciu tego procesu może być przytłaczająca, ale warto wiedzieć, że nie musisz przechodzić tej drogi samodzielnie. W PROMITIS od lat wspieramy rodziny na każdym etapie – od pierwszych niepokojących sygnałów, aż po kompleksową terapię.

1. Pierwsze kroki – gdzie szukać pomocy?

Jeśli zauważasz u swojego dziecka trudności w komunikacji, relacjach społecznych lub nietypowe reakcje na bodźce, nie musisz od razu podejmować radykalnych decyzji. Warto rozpocząć od prostych, dostępnych działań:

• Konsultacja z pediatrą – często to właśnie lekarz pierwszego kontaktu jako pierwszy zwraca uwagę na możliwe trudności rozwojowe 

• Wizyta w poradni psychologiczno-pedagogicznej 

• Konsultacja z psychologiem dziecięcym lub terapeutą rozwoju 

• W razie potrzeby – skierowanie do psychiatry dziecięcego 

W PROMITIS możesz umówić się na bezpłatną konsultację z naszym specjalistą, który pomoże Ci ustalić, jakie kroki warto podjąć.

2. Jak wygląda proces diagnozy autyzmu?

Proces diagnostyczny jest wieloetapowy i opiera się na uważnej obserwacji oraz rozmowie z rodzicami. Dziecko nie musi „udowadniać” niczego w jednym spotkaniu – kluczowe jest zebranie pełnego obrazu jego funkcjonowania. Na diagnozę składają się m.in.:

• Szczegółowy wywiad z rodzicami 

• Obserwacja dziecka w codziennych i zaplanowanych sytuacjach 

• Badania psychologiczne i pedagogiczne 

• Ocena rozwoju mowy i komunikacji 

• Sprawdzenie procesów integracji sensorycznej 

• Wykluczenie innych możliwych zaburzeń

W PROMITIS dbamy o to, by cały proces był dla dziecka i rodziców jak najmniej stresujący i przebiegał w atmosferze akceptacji oraz zrozumienia.

3. Narzędzia stosowane w diagnozie autyzmu:

Podczas diagnozy korzystamy z narzędzi rekomendowanych przez specjalistów na całym świecie:

• ADOS-2 – tzw. „złoty standard” w diagnozie spektrum autyzmu 

• ADI-R – szczegółowy wywiad rozwojowy z rodzicami 

• Skale rozwojowe dostosowane do wieku dziecka 

• Kwestionariusze i testy przesiewowe, m.in. M-CHAT

Pamiętaj, że diagnoza nie jest metką ani wyrokiem. To pierwszy krok do zapewnienia dziecku wsparcia, które pozwoli mu rozwinąć skrzydła na miarę swoich możliwości.

Gdzie szukać pomocy dla dziecka w spektrum autyzmu?

Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko może mieć trudności związane ze spektrum autyzmu, najważniejsze, co możesz zrobić, to nie pozostawać z tymi obawami samemu. Istnieje wiele miejsc i specjalistów, którzy oferują profesjonalne wsparcie zarówno dla dzieci, jak i ich rodzin.

W pierwszej kolejności warto zgłosić się do:

• Poradni psychologiczno-pedagogicznej – takiej jak np. PROMITIS, które od lat wspiera dzieci w spektrum oraz ich rodziny, oferując kompleksową diagnozę i dostosowaną do potrzeb terapię.

• Ośrodka wczesnej interwencji – specjalizują się w pomocy najmłodszym dzieciom z zaburzeniami rozwoju.

• Poradni zdrowia psychicznego dla dzieci – gdzie możliwe jest skonsultowanie objawów z psychiatrą dziecięcym.

W PROMITIS rodzice mogą liczyć na pełne wsparcie na każdym etapie – od pierwszych konsultacji, przez proces diagnostyczny, aż po intensywną terapię oraz edukację w przedszkolach i szkołach terapeutycznych.

Pamiętaj, że wczesna diagnoza i szybkie podjęcie działań mają kluczowe znaczenie dla rozwoju dziecka z autyzmem. Nie musisz szukać pomocy sam – specjaliści są po to, aby wspierać zarówno Ciebie, jak i Twoje dziecko na każdym kroku.

Wsparcie i terapia dziecka z autyzmem – od czego zacząć?

Otrzymanie diagnozy autyzmu u dziecka to dla wielu rodziców moment pełen emocji, niepewności i pytań o przyszłość. To naturalne, że pojawia się poczucie zagubienia i obawy o to, jak dalej pokierować rozwojem swojego dziecka. Warto jednak pamiętać, że autyzm to nie wyrok – odpowiednia terapia i systematyczne wsparcie mogą realnie poprawić jakość życia dziecka i całej rodziny.

Kluczowe jest szybkie podjęcie działań. Wczesna interwencja terapeutyczna odgrywa fundamentalną rolę w rozwoju dzieci ze spektrum autyzmu. W pierwszych latach życia mózg dziecka ma ogromną plastyczność, co oznacza, że jest szczególnie podatny na naukę i rozwój nowych umiejętności. Odpowiednio dobrana terapia może pomóc dziecku m.in. w:

• rozwijaniu komunikacji, 

• budowaniu relacji społecznych, 

• nabywaniu samodzielności, 

• lepszym funkcjonowaniu w codziennym życiu.

W PROMITIS od lat wspieramy rodziców i dzieci w tym procesie, oferując kompleksową terapię dostosowaną do indywidualnych potrzeb każdego dziecka.

Jeśli Twoje dziecko otrzymało diagnozę autyzmu lub podejrzewasz, że może potrzebować specjalistycznego wsparcia – nie czekaj. Im wcześniej rozpoczniesz działania, tym większa szansa na poprawę funkcjonowania Twojego dziecka.

Rola rodziców w terapii

Rodzice są nie tylko opiekunami, ale i pierwszymi nauczycielami swoich dzieci. Ich rola w terapii jest nieoceniona, ponieważ to oni spędzają z dzieckiem najwięcej czasu i mogą codziennie stosować strategie wspierające jego rozwój.

1. Codzienne wsparcie rozwoju:

Rodzice pełnią kluczową rolę w terapii dziecka. To oni codziennie pomagają mu rozwijać umiejętności, stosując się do zaleceń terapeutów, tworząc odpowiednie środowisko i wspierając jego komunikację. Każdy, nawet najmniejszy sukces powinien być celebrowany.

2. Organizacja dnia:

Przewidywalność i rutyna to fundamenty codzienności dzieci w spektrum autyzmu. Pomagają one dziecku czuć się bezpiecznie i lepiej radzić sobie ze zmianami. Bardzo ważne są m.in.: ustalenie stałego rytmu dnia, przewidywalne środowisko, wprowadzanie nowych elementów w spokojny, bezpieczny sposób oraz dbanie o odpowiednią ilość odpoczynku.

Pani Sylwia, mama Gabrysia, który uczęszcza do Punktu Przedszkolnego PROMITIS przy ul. Odkrytej 76 dzieli się swoim doświadczeniem:
Nasza przygoda z przedszkolem zaczęła się od placówki ogólnodostępnej, w której było ponad dwadzieścioro dzieci. Dla Gabrysia było to trudne – hałas, chaos, częste zmiany grup w ciągu dnia. Z czasem zauważyliśmy, jak bardzo go to przeciąża. Po diagnozie stało się dla mnie jasne, że mój syn potrzebuje zupełnie innego środowiska – małych, kameralnych grup, stałości i przewidywalności. Właśnie to znaleźliśmy w PROMITIS. Dzięki temu Gabryś mógł poczuć się bezpiecznie i zacząć się rozwijać w swoim tempie.

3. Wsparcie komunikacji:

Dzieci w spektrum często mają trudności z komunikacją, dlatego ważne jest używanie prostych, jasnych komunikatów, dawanie im czasu na odpowiedź oraz wspieranie ich w alternatywnych metodach porozumiewania się. 

Pani Iwona, której syn uczęszcza do Niepublicznej Szkoły Podstawowej PROMITIS, wspomina przełomowy moment w rozwoju Kajetana:
Pewnego dnia Kajtek sam z siebie powiedział „dzień dobry”, bez żadnej podpowiedzi ani przypominania. To była dla nas ogromna radość – wszyscy w domu aż podskoczyliśmy ze wzruszenia. Taki drobny gest dla innych, dla nas był wielkim krokiem naprzód.

Perspektywy rozwojowe

1. Możliwości rozwoju dziecka z autyzmem:

Autyzm nie jest wyrokiem ani barierą nie do pokonania. Każde dziecko w spektrum posiada swój indywidualny potencjał, który – przy odpowiednim wsparciu i terapii – może się rozwijać. Wiele dzieci z autyzmem, dzięki systematycznej pracy, zdobywa umiejętności pozwalające im na samodzielne funkcjonowanie. Niektóre z nich wykazują również wyjątkowe zdolności w takich dziedzinach jak matematyka, muzyka, sztuka czy technologia. Kluczem jest wczesna diagnoza i dostosowane wsparcie, które pomogą wydobyć z dziecka to, co w nim najlepsze.

2. Czynniki wspierające rozwój:

Na pozytywne rokowania wpływają:

• Wczesne rozpoczęcie terapii

• Intensywność oddziaływań terapeutycznych

• Zaangażowanie rodziny

• Kompleksowe wsparcie

• Indywidualne podejście do dziecka

Praktyczne wskazówki dla rodziców

Rodzice dzieci z autyzmem często czują się zagubieni, szczególnie na początku drogi. Oto praktyczne wskazówki, które mogą pomóc w codziennym funkcjonowaniu i wspieraniu rozwoju dziecka.

Codzienne strategie

1. Organizacja przestrzeni:

• Stworzenie uporządkowanego otoczenia

• Ograniczenie nadmiaru bodźców sensorycznych

• Wydzielenie osobnych miejsc do różnych aktywności

• Oznaczenie przestrzeni w sposób zrozumiały dla dziecka

• Stworzenie "bezpiecznej przystani" - miejsca wyciszenia

2. Komunikacja w domu:

• Używanie prostych, konkretnych komunikatów

• Wspieranie słów gestami lub obrazkami

• Dawanie dziecku czasu na przetworzenie informacji

• Unikanie wieloznaczności i przenośni

• Potwierdzanie zrozumienia przekazu

3. Rutyna dzienna:

• Ustalenie przewidywalnego planu dnia

• Wykorzystanie wizualnych planów aktywności

• Przygotowanie dziecka na nadchodzące zmiany

• Stopniowe wprowadzanie nowych elementów

• Elastyczne podejście do nieprzewidzianych sytuacji

Wspieranie rozwoju społecznego

Rozwój społeczny dzieci w spektrum autyzmu często wymaga dodatkowego wsparcia i ukierunkowanych działań. Wiele dzieci zmaga się z trudnościami w nawiązywaniu i podtrzymywaniu relacji, a także w rozumieniu społecznych niuansów. Kluczowe jest więc stopniowe wprowadzanie strategii, które pomogą im odnaleźć się w grupie i budować zdrowe interakcje.

1. Budowanie relacji:

Budowanie relacji jest fundamentem rozwoju społecznego. Dzieci w spektrum często potrzebują przewidywalnego i bezpiecznego środowiska, aby czuć się komfortowo w interakcjach z innymi.

• Podążanie za zainteresowaniami dziecka – angażowanie się w aktywności, które dziecko lubi, to skuteczny sposób na nawiązanie relacji. Może to być wspólne układanie klocków, oglądanie ulubionych bajek czy rysowanie.
  
  

• Tworzenie okazji do wspólnej zabawy – regularne organizowanie aktywności w parach lub małych grupach pomaga dziecku uczyć się interakcji w bezpiecznych warunkach. Może to być zabawa w piaskownicy, budowanie torów dla samochodów czy wspólne gry planszowe.
  
  

• Modelowanie prawidłowych zachowań społecznych – rodzice, terapeuci i nauczyciele mogą pokazywać dziecku, jak witać się, pytać o samopoczucie, dzielić się zabawkami czy reagować na emocje innych. Warto także stosować scenariusze społeczne, które krok po kroku tłumaczą różne sytuacje, np. „Co zrobić, gdy ktoś zaprasza mnie do zabawy?”.

Pani Monika, mama Krystiana, który uczęszczał do Punktu Przedszkolnego PROMITIS przy ul. Odkrytej 76, wraca pamięcią do pierwszych miesięcy w przedszkolu:
Na początku Krystian kompletnie nie wiedział, jak odnaleźć się w grupie. Nie rozumiał, że inne dzieci również mają swoje potrzeby, że relacje wymagają wzajemności. To był dla niego zupełnie obcy świat. Dopiero dzięki codziennej pracy, terapii i małym, ale systematycznym krokom zaczął powoli otwierać się na innych, uczyć się komunikacji i budowania relacji.

2. Rozwijanie umiejętności społecznych:

Dzieci w spektrum autyzmu często potrzebują dodatkowego wsparcia w rozwijaniu podstawowych umiejętności społecznych. Ważne jest, aby uczyć je zasad interakcji w sposób strukturalny i konsekwentny.

• Uczenie zasad interakcji – dzieci uczą się poprzez powtarzanie. Warto regularnie ćwiczyć takie elementy jak naprzemienność w rozmowie, zwracanie się do innych po imieniu, czy rozpoznawanie emocji.
  
  

• Wspieranie kontaktów z rówieśnikami – dzieciom w spektrum często trudno jest nawiązać przyjaźnie, dlatego warto organizować sytuacje, w których mogą przebywać z innymi w kontrolowanych, przewidywalnych warunkach, np. wspólne zabawy na placu zabaw czy zajęcia dodatkowe.
  
  

• Budowanie pewności siebie w kontaktach – ważne jest, aby dziecko czuło się akceptowane. Warto chwalić je za każdą próbę nawiązania kontaktu i pomagać mu radzić sobie z ewentualnymi trudnościami

Pani Sylwia, mama Gabriela, podkreśla znaczenie postępów syna w relacjach społecznych:
Największym sukcesem było dla mnie to, gdy Gabriel zaczął dostrzegać swoich kolegów z grupy i sam z siebie mówić, że ktoś go lubi albo że razem się bawili. To był dla mnie jasny sygnał, że zaczyna czuć się w tej przestrzeni bezpiecznie i komfortowo, a świat rówieśników przestaje być dla niego obcy.

Rozwijanie umiejętności społecznych to długi proces, wymagający cierpliwości i indywidualnego podejścia. Kluczowe jest stworzenie warunków, w których dziecko czuje się bezpieczne i może stopniowo rozwijać swoje kompetencje społeczne.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy autyzm można wyleczyć?

Autyzm nie jest chorobą, którą można wyleczyć, ale odpowiednia terapia może znacząco poprawić funkcjonowanie osoby z ASD. Wiele osób z autyzmem prowadzi samodzielne i satysfakcjonujące życie.

Czy szczepienia powodują autyzm?

Nie ma żadnych naukowych dowodów potwierdzających związek między szczepieniami a autyzmem. Jest to mit, który został wielokrotnie obalony przez badania naukowe.

Jakie są perspektywy dla dziecka z autyzmem?

Perspektywy są bardzo indywidualne i zależą od wielu czynników, w tym od wczesności diagnozy i intensywności terapii. Wiele osób z autyzmem kończy studia, podejmuje pracę i zakłada rodziny.

Podsumowanie

Autyzm jest złożonym zaburzeniem, które wpływa na wiele aspektów rozwoju dziecka. Kluczowe znaczenie ma:

• Wczesne rozpoznanie objawów

• Szybkie rozpoczęcie odpowiedniej terapii

• Kompleksowe wsparcie rozwoju

• Zaangażowanie całej rodziny

• Cierpliwość i konsekwencja w działaniu

Gdzie szukać dodatkowej pomocy?

1. Wsparcie instytucjonalne:

• Poradnie psychologiczno-pedagogiczne (https://centrum-terapii.pl) 

• Fundacje i stowarzyszenia (https://autyzm.org.pl) 

• Grupy wsparcia dla rodziców

• Specjalistyczne placówki terapeutyczne (https://autyzm-przedszkole.pl, https://autyzm-szkola.pl) 

2. Gdzie szukać wiedzy o autyzmie? – Sprawdzone źródła dla rodziców:

• Konsultacje ze specjalistami – rozmowy z psychologiem, terapeutą lub pedagogiem specjalnym

• Literatura specjalistyczna – książki, poradniki i publikacje naukowe dotyczące autyzmu i metod terapii

• Konferencje, webinary i szkolenia – możliwość poszerzenia wiedzy i spotkania z ekspertami

• Wymiana doświadczeń z innymi rodzicami – bezcenne źródło wsparcia i praktycznych wskazówek opartych na codziennych doświadczeniach

Nie jesteś sam – wsparcie dla rodziców dzieci z autyzmem w PROMITIS

Pamiętaj, że nie jesteś sam na tej drodze. W PROMITIS oferujemy kompleksowe wsparcie dla rodzin dzieci w spektrum autyzmu. Możesz skorzystać z profesjonalnej pomocy terapeutów, specjalistycznych przedszkoli terapeutycznych oraz indywidualnych konsultacji.

Nie zwlekaj, jeśli zauważasz niepokojące objawy u swojego dziecka. Wczesna diagnoza i odpowiednio dobrana terapia mają kluczowe znaczenie dla rozwoju dziecka z autyzmem. PROMITIS to miejsce, w którym otrzymasz fachową pomoc i realne wsparcie dostosowane do potrzeb Twojej rodziny.

Zapisz się na bezpłatną konsultację ze specjalistą

Nie wiesz, które przedszkole będzie najlepsze dla Twojego dziecka? Umów się na bezpłatną konsultację ze specjalistą! Dowiedz się więcej o dostępnych placówkach i możliwościach wsparcia dostosowanych do indywidualnych potrzeb Twojego dziecka.

Kontakt telefoniczny do Punktów Przedszkolnych dla dzieci z autyzmem:

Warszawa: 796 090 762
Kraków: 796 090 765

Centrum Terapii PROMITIS - placówki w Warszawie:

Grupa poradni psychologiczno-pedagogicznych, niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej i niepublicznych przedszkoli terapeutycznych oraz szkoła dla dzieci ze spektrum autyzmu.

Strona internetowa: centrum-terapii.pl
Kontakt telefoniczny: 791 769 069